رکود در صنعت فرش دستباف| فرش‌هایی که این روزها در کنج پستوها خاک می‌خورد / رقبا بازار فرش را از ایران ربودند
گروه استان‌ها ـ فرش دستباف خراسان جنوبی که روزگاری در آن سوی مرزها مشتری های پر وپاقرصی داشت، حال در این روزهای کرونایی حال ناخوشی دارد و کشورهای دیگر بازار رقابت را از ایران ربوده اند و فرش این منطقه و حتی فرش ایران روزهای خوشی ندارند.
به گزارش خبرگزاری تسنیم از بیرجند، به سراغ هرکدامشان که می‌روی حال و روز خوشی ندارند، دست‌های پر آبله و ترک خورده را نشان می‌دهند، دست‌هایی که در روزهای کرونایی بیشتر به سمت دار قالی و قالی بافی رفته است اما مزدش را دریافت نمی‌کند، چرا که در این روزهای کرونایی فرش‌های خوش رنگ و نقش دستباف که روزی آن سوی مرزها برایش سر و دست می‌شکستند امروز در کنج پستوی انبارها خاک می‌خورد و مشتری خوبی ندارد.
تنها دلالان هستند که با اندک قیمتی فرش را کاسب شده و راهی می‌شوند، در حالی که نبود بیمه درد مشترک بیشتر قالی بافان در خراسان جنوبی است دردی که سال‌های سال با آن دست و پنجه نرم کردند و با وجود انواع دردها و رنج‌ها اما همچنان در انتظار روزهای خوش برای این حرفه هستند.
اما دردشان تنها این نیست چرا که بازاریابی محصولات،گرانی مواد اولیهو رونق نداشتن فرش دستباف در این روزها هم بر گنجینه دردهایشان افزوده است.
سابقه قالیبافی خراسان جنوبی به 600 سال قبل بر می گردد
بدون شک سابقه قالیبافی در خراسان جنوبی، به سال‌های بسیار دور باز می‌گردد و مکان‌های قالیبافی از زمان حکومت شاهرخ میرزا به حدود 600 سال پیش برمی‌گردد و رج به رج و نقشه به نقشه در این 600 سال گذشت تا به امروز رسیده است.
روزگاری فرش‌های این دیار بر سر زبان‌ها بود اما امروز حال و روز خوشی ندارند، دلشان از کرونا، تحریم‌ها و دلالان سخت گرفته است، هنر سر انگشتانشان در زیرزمین‌ها و انبارها خاک می‌خورد، هنری که در چند سال اخیر در بازارهای آمریکا و اروپا برایش سر و دست می شکستند، حال تنفس مصنوعی می خواهد.
اگر در چند سال گذشته گذرتان به برخی از روستاهای خراسان جنوبی به ویژه بخش مود و قهستان می افتاد صدای دل نشینی از کوچه کوچه‌های روستا به گوش می‌رسید صدایی که حکایت از تولید و آوای خوش زندگی داشت.
6 قرن است که هنرمندان خراسان جنوبی با هنر دیرینه فرش خو گرفته اند وبر تاروپود آن گره عشق می‌زنند، هنری که سینه به سینه تا به امروز ادامه یافته است، ارثی که نتیجه سرپنجه زنان ومردان هنرمندی است که با آن نقش‌هایی از ریز ماهی گرفته تا لچک، ترنج و خشتی را بر تاروپود فرش می‌زنند تا چشم مردمانی را از خارج مرزهای این دیار به خود خیره کنند و آنها انگشت حیرت از این هنر ارزشمند را بر دهن گیرند.
درآمدی چندانی نصیب قالی باف نمی شود
بیشتر بخوانید:
هرچند زمانی که این هنر در اوج بود بیشتر روستاییان خراسان جنوبی در کنار کار کشاورزی و دامداری از این طریق هم امرار معاش می کردند و برخی هم تنها به همین شغل اشتغال داشتند اما در چند سالی که رکود بر بازار فرش حاکم شده تعداد زیادی از روستاییان دیگر پشت دارهای قالی نمی‌نشینند زیرا درآمد چندانی از این راه نصیب آنها نمی‌شود.
با رکودی که بربازار فرش جهان و کشور و به تبع آن خراسان جنوبی حاکم است در حال حاضر شاهد رونق آنچنانی در این صنعت نیستیم.
روزگاری نه چندان دور هنر خراسان‌جنوبی با نام هنرهای اصیلی چون فرش قهستان و فرش مود همراه بوده است و تا همین امروز نیز یکی از افتخارات استان در حوزه هنر آوازه جهانی فرش دستباف دیار خاوران است، اما تنها افتخار کردن به آنچه داشته‌ایم برای آینده کفایت نمی‌کند بلکه اگر می‌خواهیم در سال‌های آتی نیز همچنان بر هنر هنرمندان خراسان‌جنوبی در حوزه قالی و قالیچه و فرش ببالیم باید جویای مشکلات کسانی باشیم که با دستان پر توان خود بر تار و پود فرش نقش می‌زنند.
شاید وقت آن رسیده که فرش دستبافت استان هم همچون مسائلی مانند اشتغال، بی‌آبی و دیگر معضلات استانی جزو اولویت‌ها قرار گیرد پیش از آن‌که صدای بافتن آن برای همیشه به خاموشی سپرده شود.
حال ناخوش فرش دستباف
اکنون حال فرش دستباف خوب نیست، گویا افزایش تولید و کاهش تقاضا مشکلات دیگری را برای این روزهای کرونایی قالی بافان رقم زده است.
یکی از بافندگان فرش و تابلو فرش‌های دستباف در خراسان جنوبی نیز می گوید: طرح ریزه ماهی فرش خراسان جنوبی در دنیا حرف اول را می‌زند اما به آن توجهی نمی‌شود.
ملکی با بیان اینکه باید این هنر اصیل استان را به نسل‌های بعدی آموزش دهیم تا به فراموشی سپرده نشود، افزود: رونق دادن به این هنر هزینه‌های سنگینی ندارد و هر هنرمند با داشتن یک دار قالی در خانه هم می‌تواند فعالیت کند اما متاسفانه از سوی مسئولان توجهی به این رشته نمی‌شود.
وی بیمه را یکی از مشکلات اصلی در این حوزه عنوان کرد و افزود: متاسفانه چندین سال است که سهمیه برای بیمه قالیبافان در استان نداریم و برای بافندگان قالی مزایای زیادی وجود ندارد ودرآمد آنها از این شغل پایین است که مسئولان باید به وضع اقتصادی افرادی که صنایع دستی را احیا می‌کنند رسیدگی کنند.
این بافنده فرش دستباف در استان ادامه داد: قالی بافی مشکلات جسمی و بیماری‌هایی از درد دست و ضعیف شدن چشم، تا کمردرد و آرتروز را برای بیشتر فعالان در این کار به همراه دارد، بافنده فرش ادعای زیادی ندارد اما به او توجهی نمی‌شود،اگر به دنبال اشتغال برای جوانان هستیم این هنر در خراسان‌جنوبی می توانست برای ورود بسیاری از جوانان مطلوب باشد.
نبود صادرات و رکود بازار سبب انبار این هنر زیبا شد
دیگر بافنده فرش دستباف در قهستان هم معتقد است که هنوز هم افرادی هستند که به دلیل نبود شغل دیگر با دستمزدهای کم قالی می بافند اما فرش‌هایی که در سال‌های گذشته بافته ایم هنوز بر روی دستانمان مانده است چرا که نبود صادرات و رکود بازار این هنر زیبا جایش در انبار شده است.
اکبری با بیان اینکه نسل جوان در این صنعت فعالیت ندارند و بیشتر بافندگان را افراد مسن تشکیل می‌دهند، افزود: روزهایی را سپری می‌کنیم که بافندگان فرش دستباف با کمترین درآمد، دارهای قالی را سر پا دارند در حالی که درآمدشان بسیار ناچیز است.
به گفته وی فرش‌های تولیدی در بیشتر روستاها روی دستشان مانده است و با کمترین قیمت توسط دلالان خریداری می‌شود.
اما آنچه در این میان مطرح است اینکه وجود موانعی اعم از تحریم‌ها و قوانین داخلی مانند پیمان سپاری از یک سو و پا گذاشتن کرونا بر فرش استان از سویی دیگر بافندگان را در مضیقه قرار داده و امیدشان را برای ادامه کار کم رنگ کرده است.
چشم‌ها در انتظار رونق دوباره خرید و فروش
بازار همچنان کساد است و چندان معامله‌ای انجام نمی‌شود، چشم‌ها در انتظار رونق دوباره خرید و فروش یکی از بهترین هنرهای دستی مردان و زنان این دیار است. روزها یکی پس از دیگری سپری می‌شود و قالیبافی منطقه مانند گذشته رنگ به خود نمی‌گیرد و آنچه از دارها باقی مانده فقط برای گذران زندگی برخی روستاییان است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی هم در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم اظهار کرد: با توجه به شرایط جامعه و زحمت زیاد، بافت فرش برای بافنده صرفه اقتصادی ندارد و بافندگان به دلیل نبود شغل چاره‌ای جز بافت فرش ندارند و در خراسان جنوبی بیش از 50 هزار بافنده تمام وقت، نیمه وقت و پاره وقت دارد که در حال حاضر کمتر از چهار هزار نفر زیر پوشش بیمه تامین اجتماعی هستند.
توان تولید در هر مقدار که بازار طلب کند داریم
محمد کامیابی مسک افزود: به دلیل خشکسالی و کاهش کسب و کار‌های کشاورزی و دامداری و همچنین نبود صنعت بزرگ و اشتغالزایی در خراسان جنوبی، تقریبا در تمامی روستاهای خراسان جنوبی، دارهای قالی وجود دارد و ما توان تولید در هر مقدار هم که بازار طلبد کند داریم فقط باید با آموزش و ساماندهی بافندگان
تولید فرش دستباف را روز به روز تخصصی تر کنیم و بازار فروش و صادراتش را نیز رونق ببخشیم.
وی با بیان اینکه براثر شیوع این ویروس تعدادی از مردم بیکار و در زمینه تولید فرش فعال شدند، بیان کرد: هرچند این افزایش تولید فرش در وضعیت رکود بازار فروش، دغدغه بزرگی است چرا که آفت و رکود بر بازار فرش افزوده می.شود و تولید بسیار بالاتر از مصرف و صادرات است و اینها به ضرر بافنده است.
رئیس اتحادیه فرش دستباف خراسان جنوبی با بیان اینکه سال گشته 190 هزار متر مربع فرش دستباف در استان تولید شد که از نظر متراژ 10 درصد و از نظر ارزش 30 درصد نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته است گفت: علت افزایش تولید فرش در استان شیوع کرونا است چرا که براثر شیوع این ویروس تعدادی از مردم بیکار و در زمینه تولید فرش فعال شدند.
کامیابی مسک افزود: آمار دقیقی از صادرات فرش دستباف به دست ما نرسیده و سال گذشته حدود 30 تا 35 درصد فرش تولیدی استان صادر شده است، مابقی در داخل کشور به فروش رسید یا روی دست تجار، واسطه‌ها و بافنده باقی مانده است و به دلیل صادرات کم، فرش دستباف در بدترین وضعیت خود از نظر صادرات و رکود در 50 سال اخیر قرار دارد و تحریم‌ها نیز در نبود ارزآوری فرش بسیار تاثیرگذار بوده و باعث شده است که فرش سایر کشورهای منطقه جایگزین فرش کشورمان در بازارهای جهانی شود.
شناسایی بازارهای خارجی جدید
وی تصریح کرد: همچنین ما در خراسان جنوبی طراح فرش نداریم و بافندگان همچون قدیم ذهنی می‌بافند و تنها 10 درصد تولیدات ما، به روز است و تحریم‌ها سبب شده تا فرش دیگر کشورها از جمله هند و پاکستان جایگزین فرش کشور ما در بازارهای جهانی شود.
وی که معتقد است دولت باید بازارهای خارجی جدیدی را برای عرضه فرش شناسایی کند تا فروش فرش رونق گیرد به تحریم‌های آمریکایی و اروپایی اشاره کرد و گفت: پیش از این، صادرات فرش دستباف ایران و همچنین خراسان جنوبی چنان رونقی و نام و نشانی داشت.
مدیرعامل اتحادیه سراسری فرش دستباف کشور اعلام کرد: کلیه هنرمندان هنرصنعت فرش دستباف و صنایع دستی در کارگزاری تخصصی بیمه اجتماعی قالیبافان این اتحادیه سراسری بیمه می‌شوند.
عبداله بهرامی مدیرعامل اتحادیه سراسری فرش دستباف کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس، اعلام کرد: با همت وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، کارگزاری تخصصی بیمه اجتماعی قالیبافان و هنرمندان صنعت فرش دستباف و صنایع دستی، به این اتحادیه واگذار شده و بیمه شدگان از خدمات و مزایای بازنشستگی، از کارافتادگی مستمری و سایر خدمات بهره مند خواهند شد.
وی گفت: یکی از نیاز های برحق وقانونی هر قالیباف اجرا و پوشش بیمه‌ای است که با عدم تامین بودجه مناسب از سال ۹۳ به بعد قالیبافان بدون حمایت بیمه بودند.
بهرامی ادامه داد: نداشتن پوشش بیمه باعث ر یزش بخش زیادی از فعالان این هنر صنعت و قالیبافان شده، چرا که پوشش بیمه اجتماعی در حفظ و استمرار اشتغال و امنیت شغلی نقش حائز اهمیتی دارد.
مقالات مرتبط:خریدار فرش شرق تهران
وی اظهار داشت: باتوجه به اینکه سازمان تامین اجتماعی توان پوشش جمعیت میلیونی قالیبافان را ندارد ، با عزم وزارت تعاون، کار ورفاه اجتماعی برای حمایت از این قشر مولد، این ماموریت بزرگ به صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر واگذار شد و در این راستا کارگزاری تخصصی بیمه اجتماعی قالیبافان نیز به اتحادیه سراسری تعاونیهای فرش دستباف ایران واگذار شد.
مدیرعامل اتحادیه سراسری فرش دستباف کشور ابراز داشت: واگذاری کارگزاری بیمه قالیبافان به اتحادیه مربوطه برای حمایت و بهره‌مندی کلیه قالیبافان و هنرمندان هنر صنعت فرش دستباف و صنایع دستی از مزایای عالی پوشش بیمه این صندوق ، همه ابزارهای و زیر ساختهای لازم را مهیا کرد تا متقاضیان به راحتی و بدون هیچ هزینه‌ای بتوانندثبت نام نموده و زیر چتر پوشش خدمات این صندوق بیمه‌ای قراربگیرند.
مدیرعامل اتحادیه سراسری فرش دستباف کشور بیان داشت: بیمه شدگان از مزایای بازنشستگی، از کار افتادگی و مستمری که ۷۰درصد هزینه آن را دولت تقبل و پرداخت خواهد نمود، بهره مند خواهند شد، این اقدام حمایتی دولت در حفظ امنیت شغلی قالیبافان و استمرار تولید ملی کشور بسیار مهم و ارزش آفرین است.
خاطرنشان می شود، متقاضیان برای ثبت نام وبهرمندی از بیمه میتوانند مستقیما وارد سایت اتحادیه به نشانی اتحادیه فرش دستباف شوند و ثبت نام کنند ودر صورت نیاز با شماره‌های 02144252414- ۰۲۱۴۴۲۵۲۴۸۶ و
شماره واتساپ 09191240534 تماس حاصل کنند.
منبع:خبرگزاری فارس
بشر پیشتر، آنچنان که امروز، علاقه‌ای به تاریخ نداشت. اشیا و باورهای گذشتگان چنان که امروزه جاذبه‌های موزه‌ای پیدا کرده اند، ارجمند، ممتاز و قیمتی نبودند. سمساری‌ها محل آمد‌وشد فقرا بود، نه فرهنگیان و عتیقه بازها. زندگی در لحظه جاری بود مگر اندکی فخرفروشی در چند نسل از آبا و اجداد متاخر، نه دورتر.
شعار سال : سعید فلاح‌فر، دکترا پژوهش هنر در یادداشتی نوشت: بشر پیشتر، آنچنان که امروز، علاقه‌ای به تاریخ نداشت. اشیا و باورهای گذشتگان چنان که امروزه جاذبه‌های موزه ای پیدا کرده اند، ارجمند، ممتاز و قیمتی نبودند. سمساری‌ها محل آمد‌وشد فقرا بود، نه فرهنگیان و عتیقه بازها. زندگی در لحظه جاری بود مگر اندکی فخرفروشی در چند نسل از آبا و اجداد متاخر، نه دورتر. گذشته کهنه‌ای بود برای پشت سر گذاشتن و البته غیرقابل استفاده. زمان و فرسودگی چیزی را قیمتی‌تر از آن که بود نمی کرد. پتینه‌کاری هم معنا و جاذبه‌ای نداشت. اما در دهه‌های اخیر، خصوصا بعد از تحولات فکری و اجتماعی ناشی از جنگ جهانی دوم، بشر به ماترک گذشته و گذشتگان به عنوان میراث فرهنگی بی نظیر و تکرار نشدنی نگاه کرد. «تاریخ آگاهی» را لازمه تدوام پیش رونده زندگی می‌دانست.
به میراث گذشتگان افتخارآمیز نگاه کرد، گاهی بیش از آنچه لازمه تجربه و عبرت کاربردی باشد. مشاغل، دانش، نهادها و قوانین حفاظت از تاریخ و فرهنگ موروثی و اشیاء و ابنیه تاریخی شکل گرفتند و جهان برای آنچه وظیفه‌ای انسانی و مهم می‌پنداشت، متحد شد. جهانگردی مبتنی بر بازدید از یادگارهای تاریخی به همه طبقات اجتماعی سرایت کرد. حتی در این اصالت نوظهور، آنچنان افراط شد که بازار جعلیات هم رونق گرفت. عده ای کاسب تاریخ و گذشته شدند. عده‌ای برای خانواده کوچک خود هم میراث ساختگی خریدند. کشورها و دولت ها برای گذشته پروری، تا حد افسانه سرایی به رقابت مشغول شدند. موزه ها با تنوع موضوعی فراوان به مهمترین پایگاه های فرهنگی شهرها تبدیل شدند. در این رهگذر؛ باندهای بزرگ تجاری و مافیایی، تجارت های تازه ای آغاز کردند.
اما آیا این رویه برای همیشه باقی خواهد ماند؟ آیا برای نسل های آتی هم مثل این نسل، شکل گذشته یک شهر و معماری های خارج از گردونه ی روز آن اهمیت خواهد داشت؟ آیا قدمت یک تابلوی نقاشی یا کاسه و کوزه و اسلحه قدیمی، عامل ارزش بیشتر مالی شیء و اثر خواهد شد؟ آیا آیندگان حاضر می‌شوند بخشی از رفاه و راحتی زندگی و ذهن خود را به خاطر خرید یا حفظ یک اثر تاریخی به زعم ایشان ناکارآمد، مصرف و قربانی کنند؟ آیا در مقابل آنچه هستند یا باید باشند، به گذشته و درازای تاریخی خود ارج می نهند؟ آیا سرعت تحولات تاریخی، با انگیزه و امکان صیانت و حفظ همه مقاطع این تحولات تناسبی خواهد داشت؟ آیا موزه‌ها در نگهداری از آثار امروزین، به عنوان گذشته‌ای برای فردا، اهتمام خواهند کرد؟ آیا نیروهای خلاق اجتماعی آینده، باور دارند برای زندگی روز یا طراحی معماری کاربردی، ساخت اسباب زندگی روزمره یا جهان بینی روز، به سوابق چندهزار ساله نیازی هست؟ مثلا ساخت یک ابزار الکترونیکی پیشرفته چه لزومی به دانش و تجربه ناقص چند قرن پیش دارد؟ آیا در قرون بعدی همچنان حفاظت از تاریخ، پدیده‌ای مترقی و خردورزانه شمرده می‌شود؟ آیا کنجکاوی برای آگاهی از گذشته در نسل های بعدی هم به قوت اکنون باقی می ماند؟ تاریخ و دستاوردهای تاریخ برای آیندگان چه تعریفی می تواند داشته باشد؟ آیا آیندگان زحمات حفاظتگران امروزی را محترم می شمارند و یا آن را کاری عبث، خرافه آمیز، متعصبانه، از سر کهنگی و دور از عقلانیت می دانند؟ آیا رفتارهای احتمالا اغراق آمیز امروز، موجب روی گردانی و تنفر آیندگان خواهد شد؟
بسیاری از ارزش‌ها به مرور زمان و همراه با تحولات اجتماعی و فکری تغییر ماهیت داده‌اند و چه بسا به یک ضدارزش تبدیل شده‌اند. آیا توجه و گرایش به حفظ تاریخ به تدریج مشمول چنین سرنوشتی خواهد شد؟ آیا بشر دوباره به روزمرگی پیشین خود و فرایند نوین تاریخ گریزی باز می‌گردد؟ آیا حافظه بشری از تاریخ و علاقه به تاریخ اشباع خواهد شد؟ آیا مدرنیسم و پس از آن، بازتعریف خواهد شد؟
علی‌رغم تایید و تاکید همه اهل فن و اتفاق نظر احتمالی فرهنگیان، به نظر می رسد که نشانه های موجود تردیدهایی جدی برای پاسخ صریح این سئوال ایجاد کرده‌اند. اگر به آینده (همچنان که به گذشته علاقه مندیم) اعتقاد داشته باشیم، وقت آن رسیده تا به این سئوالات و نشانه‌های تردید، دور از تعصب، پیش فرض‌ها و پاسخ‌های بدیهی امروزی فکر کنیم. پیش از آن که ناگهان دچار وضعیتی دور از ذهن شده باشیم.
مقالات دیگر: سمساری مرزداران
فروش لوازم کارکرده و دست‌دوم در دنیا ایده‌ای است که از دیرباز با شعار جلوگیری از مصرف‌گرایی به عمل تبدیل شده و درکنار تحقق این ایده، امکان دسترسی ارزان‌تر به انواع کالاها را فراهم کرده است. اما آنچه لوازم آرایش را از دیگر اقلام مصرفی و کالاها متمایز می‌کند و ریسک فروش دست‌دوم آنها را بالا می‌برد، ملاحظات بهداشتی، مخصوصا در شرایط همه‌گیری کروناست.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از همشهری، ممنوعیت واردات لوازم آرایش نیاز بازار به این محصولات را کاهش نداده، تولیدکنندگان داخلی نیاز بازار را پاسخ نداده‌اند و مصرف‌کنندگان حاضرند به قیمت به‌خطرانداختن سلامتی خود لوازم آرایشی را بخرند که به کیفیت آن اطمینان دارند.
مقالات بیشتر:سمساری در بلوارفردوس
فروش لوازم کارکرده و دست‌دوم در دنیا ایده‌ای است که از دیرباز با شعار جلوگیری از مصرف‌گرایی به عمل تبدیل شده و درکنار تحقق این ایده، امکان دسترسی ارزان‌تر به انواع کالاها را فراهم کرده است. اما آنچه لوازم آرایش را از دیگر اقلام مصرفی و کالاها متمایز می‌کند و ریسک فروش دست‌دوم آنها را بالا می‌برد، ملاحظات بهداشتی، مخصوصا در شرایط همه‌گیری کروناست. اما اصولا چرا لوازم دست‌دوم به‌رغم ریسک بالای بهداشتی، خریدار دارد؟ تقریبا همه اقلام دست‌دوم عرضه‌شده، نام برندهای مطرح را بر خود دارند؛ برندهایی که کمتر خریداری از پس خرید نوی آن برمی‌آید. این در شرایطی است که ممنوعیت واردات لوازم آرایش، نه‌تنها قیمت انواع خارجی بلکه قیمت تولیدات داخلی را هم بسیار بالا برده و این نخستین دلیل گرایش به خرید کالاهایی است که درکنار اطمینان از کیفیت بالا، ارزان‌تر هم هستند.
قیمت‌ها در بازار لوازم آرایش
با سخت‌شدن واردات، بیشتر سهم بازار لوازم آرایش را محصولاتی در اختیار گرفته‌اند که تحت لیسانس یا حتی نام برندهای خارجی در داخل کشور تولید می‌شوند. اما تولید این محصولات در داخل کشور به‌معنای ارزان‌بودن آنها نیست. مواداولیه تولید تماما وارداتی است و در دوسال اخیر قیمت ارز بیش از دوبرابر شده است. رشد هزینه تولید به‌ویژه طی امسال افزایش قیمت تمام محصولات را به‌دنبال داشته اما تغییرات قیمت در بازار لوازم آرایش و حتی بهداشتی بیش از اینها بوده تا جایی که به‌طور مثال قیمت تافت موی کاسپین، یکی از برندهای ایرانی، در طول یک‌سال‌و‌نیم گذشته 6برابر شده و از 5هزار تومان به 30هزار تومان رسیده است. سینره که در کنار دکتر ژیلا و هیدرودرم از برندهای معروف تولید لوازم آرایشی و بهداشتی ایرانی است، در طول یک‌سال گذشته قیمت محصولات خود را دوبرابر کرده و شامپوهای این برند از 11هزار تومان به 25هزارتومان رسیده است. دیگر برندها نیز همین میزان افزایش قیمت را در محصولات‌شان اعمال کرده‌اند.
رژلب 760هزار تومانی
ارزان‌ترین رژلب از برندهای شناخته‌شده و قابل اعتماد ایرانی هم‌اکنون 50هزار تومان قیمت دارد. کالیستا، مای و شان، برندهایی هستند که در یک‌سال اخیر محصولات آرایشی آنها طرفداران بیشتری پیدا کرده است. قیمت رژلب‌های کالیستا از 50هزار تومان شروع می‌شود و قیمت رژلب‌های برند‌شان از 75هزار تومان. برند لوسمنت هم رژهای خود را با قیمت 108هزار تومان عرضه می‌کند. بیشترین قیمت رژهای ایرانی تا سال پیش 30هزار تومان بود و در طول یک‌سال قیمت‌ها دو تا چهار برابر شده است. قیمت خارجی‌ها حتی اگر فیک باشد از این هم بالاتر است. قیمت رژهای برند ال روزتو ایتالیا از 200هزار تومان، ایزادورای سوئیس از 250هزار تومان و آرکانسیل فرانسه از 260هزار تومان شروع می‌شود و حتی در بعضی از فروشگاه‌ها رژهای بالای 700هزار تومان هم پیدا می‌شود؛ ازجمله رژSLA(ایوسن‌لورن) فرانسه با 760هزار تومان قیمت.
از ریمل 500هزار تومانی تا سایه چشم یک‌میلیونی
دیگر محصولات آرایشی هم به همین نسبت رشد قیمت داشته‌اند. اختلاف قیمت ایرانی و خارجی در بعضی از محصولات آرایشی به‌اندازه‌ای کم است که اگر از اورجینال‌بودن محصول خارجی مطمئن باشید خرید خارجی به‌صرفه‌تر است. ریمل‌های برند مای، این لِی و کالیستا هم‌اکنون کمتر از 80هزار تومان قیمت ندارند، درحالی‌که برندهای گلدن رز و فلورمار (هردو محصول کشور ترکیه) 120هزار تومان قیمت دارند. قیمت فیک همین برندها البته از انواع ایرانی هم پایین‌تر است و به‌خاطر نام آشنای آنها، خوب هم خریدار دارند. البته ریمل‌های اورجینال اروپایی قیمتشان خیلی بالاتر است؛ آرکانسیل 370هزار تومان، بورژوآ بین 400 تا 450هزار تومان و رِولوشن(انگلیس) 500هزار تومان قیمت دارند. در زمینه سایه چشم، اگر محصول اورجینال باشد قیمت‌ها باورنکردنی است؛ از سایه چشم دیور(فرانسه) 5رنگ 800هزار تومانی تا سفورا (فرانسوی) با یک میلیون و 800هزار تومان در بازار لوازم آرایش پیدا می‌شود. البته سایه‌های ایرانی هم قیمتشان خیلی کم نیست. سایه چشم تک‌رنگ مای 35هزار تومان قیمت دارد و قیمت دیگر برندها هم از این کمتر نیست. کرم‌پودر از جمله محصولات آرایشی است که به اذعان بیشتر مصرف کنندگان، هیچ‌یک از محصولات داخلی نتوانسته‌اند جای رقبای خارجی را بگیرند. البته بعضی از برندهای ایرانی مشتری‌های خوبی پیدا کرده‌اند اما این موفقیت تنها در سایه بی‌رقیب‌بودن آنها به‌دست آمده است و البته گران‌قیمت‌شدن انواع خارجی. قیمت 200هزار تومانی کرم‌پودر آرکانسیل حالا به 400هزار تومان رسیده، ایزادورا 550هزار تومان شده و کرم‌پودر فراروسی (رومانی) تا یک میلیون و 370هزار تومان افزایش قیمت داشته است. حتی برند نوت از کشور ترکیه هم کرم‌پودرش کمتر از 400هزار تومان نیست. در میان ایرانی‌ها، کرم‌پودر سینره 53هزار تومان، سی‌گل 44هزار تومان و مای 45هزار تومان قیمت خورده‌اند. در این حوزه محصولات فیک زیادی هم در بازار وجود دارد؛ در بعضی از مغازه‌های لوازم آرایشی شاید کرم‌پودرهای لورآل 150هزار تومانی هم پیدا کنید؛ محصولی که اورجینال آن کمتر از 800هزار تومان قیمت ندارد.
سوءاستفاده از نبود رقیب در بازار
افزایش شدید قیمت انواع محصولات آرایشی در یک‌سال اخیر درصد بالایی از مشتریان را از مغازه‌ها دور کرده و فروش لوازم آرایش به اذعان همه فروشندگان نسبت به گذشته بسیار کاهش یافته است. قیمت محصولات آرایشی و بهداشتی ایرانی در یک‌سال اخیر بیش از 100درصد بالا رفته، درحالی‌که در بیشتر اقلام مصرف‌کنندگان، کیفیت برندهای ایرانی را بسیار پایین‌تر از حتی برندهای متوسط خارجی می‌دانند. تولیدکنندگان البته ادعای متفاوتی دارند. یکی از تولیدکنندگان ایرانی که در یکی از پاساژهای غرب تهران فروشگاه لوازم آرایشی هم دارد معتقد است تولیدات ایرانی از لحاظ تنوع و کیفیت همپای رقبای خارجی پیش رفته‌اند و مشتری‌های خوبی هم پیدا کرده‌اند. او که بیشتر محصولات برند این لِی را در فروشگاهش عرضه کرده می‌گوید: تولیدات ایرانی با مواداولیه صددرصد خارجی تهیه می‌شوند و از این جهت با تولیدات خارجی قابل رقابت هستند. به‌گفته این فعال حوزه بهداشتی و آرایشی که مایل نیست نامش ذکر شود، تولیدکنندگان ایرانی تنها در زمینه تولید کالاهای برقی نتوانسته‌اند هنوز حرفی برای گفتن داشته باشند و محصولانی مثل سشوار، انواع اتوهای مو و ماشین‌های اصلاح که به‌دلیل وارد نشدن ایرانی‌ها به حوزه تولید این محصولات، تماما با واردات تامین می‌شوند. نکته جالب در صحبت‌های این تولیدکننده اذعان به این حقیقت است که نبود رقیب خارجی در بازار باعث شده تولیدکنندگان ایرانی، به‌ویژه در یک‌سال اخیر قیمت‌هایی برای کالاهایشان تعیین کنند که در شرایط برابر قادر به فروش محصول‌شان با نصف آن قیمت هم نیستند. نگاهی به قیمت‌های بازار نشان می‌دهد مشتری‌های لوازم آرایش امروز برای خرید محصولات ایرانی همان قیمتی را می‌پردازند که سال قبل برای برندهای خارجی می‌پرداختند. واقعیت این است که تولیدکنندگان ایرانی در بسیاری از اقلام، بازار را تامین می‌کنند اما بسیار گران.
افزایش گرانی و قاچاق؛ پیامدهای سیاست ممنوعیت واردات
لوازم آرایشی و بهداشتی از خرداد سال98 مشمول ممنوعیت واردات شد. هدف از این ممنوعیت که در شرایط آغاز دوباره تحریم‌های اقتصادی و کاهش منابع ارزی ایران انجام گرفت، حمایت از تولید داخلی عنوان شد اما درحقیقت صرفه‌جویی در تخصیص ارز برای واردات را هدف داشت. تغییر گروه و اولویت کالایی بسیاری از اقلام وارداتی ازجمله لوازم آرایشی برای کاهش خروج ارز از کشور در شرایطی بود که بسیاری از اقلام وارداتی تولیدات مشابهی در داخل کشور نداشتند و هنوز هم ندارند. تولید محصولات آرایشی و بهداشتی در ایران طی یک دهه گذشته پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای داشته و نام‌های زیادی توانسته‌‌اند جای خود را در مارکت لوازم آرایش کشور باز کنند. اما وابستگی بالا و تقریبا صددرصدی این صنعت به واردات مواداولیه را می‌توان نخستین نقطه ضعف آن دانست؛ چیزی که باعث شده قیمت این محصولات طی دوسال گذشته و به‌ویژه یک‌سال اخیر همپای افزایش نرخ ارز بالا برود. افزایش قیمت محصولات ایرانی و افزایش قاچاق، دو پیامد ناهنجار سیاست ممنوعیت واردات بود که دودش تنها به چشم مصرف‌کنندگان رفت.
تقاضای بالا و افزایش قاچاق
ممنوعیت واردات، پای لوازم آرایشی خارجی را از بازار ایران نبرید و البته چنین انتظاری هم وجود نداشت. در شرایط عادی و حتی پیش از ممنوعیت واردات هم بخش زیادی از تقاضای بازار لوازم آرایشی کشور از طریق واردات غیررسمی و قاچاق تامین می‌شد؛ چیزی در حدود 30درصد از سهم بازار. این سهم به‌گفته فعالان این حوزه، اکنون با ممنوعیت واردات رسمی به 70درصد رسیده است. از اردیبهشت98 یعنی از زمان آغاز ممنوعیت واردات تاکنون نرخ دلار دوبرابر شده و از 13 تا 14هزار تومان به محدوده 24هزار تومانی امروز رسیده است. دلار در مقاطعی از سال‌جاری قیمت 30هزار تومانی را هم دید و در تمام این مدت قاچاق لوازم آرایش به بازار ایران ادامه داشت. آنچه این تجارت ظاهرا پنهان را به‌رغم افزایش دست‌کم دوبرابری هزینه‌های آن توجیه اقتصادی می‌بخشد تقاضای بسیار بالا در بازار است.
بدون واردات نمی‌توانیم بازار را تأمین کنیم
گردش مالی بازار لوازم آرایشی در ایران اعم از وارداتی و تولید داخل سالانه بین 2 تا 2.5میلیارد دلار برآورد می‌شود که نیمی از این مبلغ مربوط به اقلام تولید داخلی است. معادل ریالی گردش مالی بازار ایران در زمینه محصولات آرایشی و بهداشتی حدود 60هزار میلیارد تومان است که این رقم، واردات و تولید داخلی در زمینه محصولات شوینده را نیز شامل می‌شود و تنها مختص لوازم آرایشی نیست. به‌گفته رئیس انجمن تولیدکنندگان و واردکنندگان کالاهای آرایشی، بهداشتی و عطریات، ایران در زمینه محصولات آرایشی رنگی مثل انواع رژلب‌ها، سایه‌های رنگی، پنکیک، انواع کرم‌پودر، ریمل و همچنین انواع کرم‌های تخصصی مثل ضد‌چروک و آبرسان متکی به واردات است. حمید مقیمی می‌گوید: در ایران تولیدکنندگان ما تنها قادر به تولید 10 تا 12رنگ رژلب هستند، درحالی‌که صدها رنگ با بهترین کیفیت در کمپانی‌های تخصصی تولیدکننده این محصولات ساخته می‌شود. او معتقد است باید بپذیریم که تکنولوژی تولید این محصولات در اختیار چند کشور و شرکت مطرح دنیاست و آنها سال‌ها در این زمینه از ما جلوتر هستند و بدون همکاری و ارتباط با این شرکت‌ها پیشرفتی در این زمینه نخواهیم داشت.